Darlith John Gwilym Jones ar bwysigrwydd beirniadaeth lenyddol, a'i harwyddocâd drwy hanes yng Nghymru a thu hwnt.
Swyddogaeth Beirniadaeth – John Gwilym Jones
T. Llew Jones (2015)
Mae T. Llew Jones yn gyfarwydd i'r rhan fwyaf ohonom fel awdur a bardd plant. Swynodd genedlaethau gyda'i straeon am Barti Ddu, Twm Siôn Cati a Siôn Cwilt ac roedd hefyd yn brifardd a enillodd Gadair yr Eisteddfod Genedlaethol ddwywaith o'r bron. Yn y rhaglen yma gyda Beti George, down i 'nabod y dyn y tu ôl i'r ffigwr cyhoeddus fel tad, athro a dyn creadigol. Silin, 2015.
Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
'Ar wasgar hyd y fro': An experiment in inter-disciplinary reading
During the summer of 2010, as part of a project by Dr T. Robin Chapman and Dr Dafydd Sills-Jones, Welsh speakers of all generations and backgrounds were questioned about the poems of T. H. Parry-Williams, at the National Library and on the Eisteddfod field. The format was that of asking everyone to select a poem, to read it aloud, and then to explain why they had chosen it in an open-ended interview. The aim was to investigate the current status of the poetry of T.H. Parry-Williams, by analysing different readings on the basis of rhetoric and performance. Although no effort was made to secure a scientifically representative sample, both male and female readers were attracted, from different parts of Wales, and of all ages from early twenties to retirement age.
It was expected that the project would raise questions about the reception given to the poems of T. H. Parry-Williams amongst the members of the public who took part in the experiment. Who would choose which poem? How would different performances of the same poem reveal geographical or generational differences? What would be the relationship between the performances and the reasons and stories that appeared during the interviews? There were also methodological questions to be resolved across an interdisciplinary gulf. How would audiovisual and literary techniques inter-relate? How would it be possible to analyse the readings, without following the usual interpretative trails?
An exhibition of the interviews was staged in December of the same year in the form of a series of video screens showing the interviews in parallel and concurrent format. Although the project belongs to two similar analytical traditions, namely literary analysis and the analysis of film, the exhibition brought them together through a third tradition, exemplified in video artworks such as the audiovisual installations ‘Forty Part Motet’ and ‘Videos Transamericas’. Thus, this demonstrative/analytical mode posed a challenge to both researchers, and was an inventive journey into a new methodological domain.
Although the researchers are agreed on the fundamental research question posed by the project, which is to seek to assess the position occupied by T.H. in Welsh culture thirty five years after his death, it became apparent during their collaboration that this was on the basis of markedly different ideas of the significance of the methods used and the findings obtained. Robin Chapman’s background is in recent Welsh literature. Dafydd Sills-Jones has experience of working in the field of documentary production, and is interested in the performing aspects of such productions.
What follows is an epilogue where both use the project’s common ground to explain their methods to each other – and to themselves. The hope is that it will be a means not only for them to say something about our two disciplines, but that it will be an opportunity also to investigate in more general terms the (creative) tension that manifests itself in interdisciplinary collaboration.
Tair Chwaer (1996)
Drama wedi'i lleoli yn ardal y Tymbl ger Llanelli sy'n dilyn hynt a helynt tair chwaer sy'n perfformio mewn gr?p canu gwlad. Mae Sharon, Lyn a Janet yn defnyddio'r grwp fel dihangfa o'u bywyd beunyddiol ac mae'r gyfres yn olrhain eu problemau, eu breuddwydion, eu rhywioldeb, eu caru a'u cecru.
Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Taith yr Iaith (2006)
Gwyneth Glyn sy’n dilyn taith yr iaith Gymraeg o’i gwreiddiau yn Rwsia hyd ei sefyllfa bresennol ar ddechrau'r unfed ganrif ar hugain.
Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Talcen Caled
Cyfres deledu sy’n olrhain hanes teulu Les a Gloria yn wyneb caledi wrth i’r cwmni y mae Les yn gweithio iddi fynd yn fethdalwyr. Dilynir ef wrth iddo chwilio am waith, a cheisio cael dau pen linyn ynghyd.
Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Teulu Bach Nantoer (2013)
Teulu Bach Nantoer gan Moelona yw'r nofel fwyaf poblogaidd a ysgrifenwyd erioed i blant yn y Gymraeg. Ganrif ers ei chyhoeddi, gyda'r stori bron yn anghofiedig, mae Beti George yn mynd ar drywydd yr awdur, y dylanwadau oedd arni a'r effaith gafodd hi a'i nofel eiconig ar genhedlaethau o blant. Drwy gyfres o ddramodigau'n seiliedig ar y llyfr, bydd cyfle i genhedlaeth newydd ddod i adnabod y llyfr am y tro cyntaf ac i'r rai ddarllenodd y nofel yn blant, fwynhau'r hanes unwaith yn rhagor. Unigryw, 2013.
Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Tipyn o Stad (2002)
Cyfres ddrama yn dilyn hynt a helynt trigolion stad Maes Menai.
Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Tir Sir Gâr (2013)
Addasiad teledu o sgript y cynhyrchiad theatrig hynod o lwyddiannus Tir Sir Gâr. Pan mae ffermwr yn cwympo'n dost daw teulu at ei gilydd i drafod dyfodol y fferm. A fydd un o'r plant yn barod i gadw'r traddodiad teuluol yn fyw? Beth yw perthynas y genhedlaeth ifanc â'r tir? Beth sy'n cael ei golli wrth i bobl roi'r gorau i ffermio a gadael cefn gwlad? Mae'r ddrama gan Roger Williams (awdur Gwaith/Cartref) yn archwilio'r her sy'n wynebu ffermwyr a'r newidiadau cymdeithasol sy'n digwydd yng nghefn gwlad Cymru heddiw. Cast y cynhyrchiad theatr, gan gynnwys Rhian Morgan a Dewi Rhys Williams, sy'n ail-afael yn eu rhannau ar gyfer yr addasiad hwn. Joio, 2013.
Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Traed Mewn Cyffion
Tlodi, trais, cyni a chariad: addasiad teledu o nofel Kate Roberts.
Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Treflan (Cyfres 1)
Drama sy’n dilyn hynt a helynt cymeriadau Daniel Owen yw'r ddrama gyfres hon. Yn ôl Manon Eames, yr awdures, drama sy’n uno tair o nofelau Daniel Owen yw hon sef Enoc Huws, Rhys Lewis a Y Dreflan. Y mae yma gyfle i gael golwg fanwl ar fywyd y capel a’r eglwys yn ail hanner y bedwaredd ganrif ar bymtheg drwy lygaid Mari Lewis a’i theulu, ond hefyd y mae cyfle i gyfochri hynny gyda bywyd mwy seciwlar aleodau eraill o'r gymdeithas er enghriafft Wil Bryan y teulu Bartley a Chapten Trefor. Gwelwn y stori y datblygu dros ddegawdau wrth i Rhys Lewis ac Enoc Huws dyfu o fod yn fabanod i fod yn ddynion.
Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Tro Breizh Lyn Ebenezer (1997)
Lyn Ebeneser sy'n dilyn Tro Breizh, pererindod hynafol o amgylch Llydaw.
Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.