Dyma'r Esboniadur cynhwysfawr cyntaf yn y maes yn y Gymraeg, yn cynnwys cofnodion ar y prif feirniaid a’r prif theorïwyr yng Nghymru a thu hwnt, symudiadau hen a newydd ynghyd â dyfeisiau llenyddol.
Esboniadur Beirniadaeth a Theori Lenyddol
Gwaedd yng Nghymru – J. R. Jones
Casgliad o ysgrifau gan yr athronydd J. R. Jones yn trafod parhad yr iaith Gymraeg a hunaniaeth Gymreig yn wyneb Prydeiniad y gymdeithas, yr Arwisgiad a dadfeiliad crefydd.
Athronyddu am Grefydd – Dewi Z. Phillips
Casgliad o ysgrifau ar athroniaeth crefydd yn ymateb i ddisgwrs y cyfnod ar ystyr bodolaeth ac argyfwng cymdeithas sy'n ymwrthod â chrefydd gristnogol a bodolaeth Duw. Trafodir natur yr iaith a geir mewn credoau crefyddol a'n dealltwriaeth ohoni a thrafodir theorïau ynglŷn â thragwyddoldeb.
Bywyd Newydd: Rhoi Organau (2015)
Bob blwyddyn yng Nghymru mae tua 30 o bobl yn marw wrth aros am drawsblaniad organ, ond mae rheolau newydd wedi dod i rym yma a fydd yn golygu o bosib y daw mwy o organau ar gael. Yn y rhaglen hon cawn gwrdd â'r rhai sydd yn aros am drawsblaniad, y rhai sydd wedi cael, a'r bobl sydd yn gweithio yn y maes yn cefnogi'r rhoddwyr a'r rhai sydd yn derbyn. Cawn wybod yn union sut beth yw byw ar y rhestr aros, a sut beth yw cael trawsblaniad - a'r cyfle am fywyd newydd. Cwmni Da, 2015. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Chwaraeon yn y Gymdeithas – Dr Hywel Iorwerth a Dr Carwyn Jones
Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae'r Ysgol Chwaraeon ym Mhrifysgol Fetropolitan Caerdydd wedi mynd ati i ddatblygu ystod o fodiwlau cyfrwng Cymraeg newydd. Yn wir, mae'r adran yn cynnig dros ddeg modiwl cyfrwng Cymraeg erbyn hyn, ac mae nifer y myfyrwyr sy'n dewis astudio'r modiwlau hynny yn cynyddu o flwyddyn i flwyddyn. Ond er bod y myfyrwyr yn derbyn eu darlithoedd i gyd drwy gyfrwng y Gymraeg – a bod deunyddiau dysgu perthnasol wedi eu llunio i gyd-fynd â'r darlithoedd hynny – nid oes llawer o destunau darllen ychwanegol ar gael drwy gyfrwng y Gymraeg ar hyn o bryd. Yn sgil hyn, mae'n rhaid i fyfyrwyr ddibynnu bron yn gyfan gwbl ar lyfrau ac erthyglau cyfrwng Saesneg wrth astudio eu pwnc y tu hwnt i'r ystafell ddosbarth. Yn anad dim felly, mae cyhoeddi'r gyfrol hon yn ymateb i'r galw am destun academaidd cyfrwng Cymraeg cynhwysfawr ar gyfer defnydd myfyrwyr sy'n astudio chwaraeon mewn cyd-destun cymdeithasol a diwylliannol.O ran hynny, mae'r llyfr hwn yn arddangos arwyddocâd cymdeithasegol ac athronyddol pellgyrhaeddol byd y campau, drwy esbonio bod chwaraeon yn gyfrwng gweladwy a phoblogaidd, sy'n gallu hybu ac atgyfnerthu gwerthoedd a chredoau cymdeithasol ar y naill law, neu herio a thrawsnewid y ffordd yr ydym ni'n ymwneud gyda'r byd sydd o'n cwmpas ar y llaw arall.Mae'r gyfrol wedi ei rhannu'n ddwy brif ran: cyflwynir y cysyniad o astudio chwaraeon mewn cyd-destun cymdeithasol ehangach yn y rhan gyntaf, a gan gyfeirio at lenyddiaeth academaidd berthnasol – sydd eisoes wedi ymdrin â rhai pynciau o fewn y maes – anogir y darllenwyr i feddwl fel cymdeithasegwyr. Athroniaeth chwaraeon yw ffocws ail ran y llyfr. Gan ganolbwyntio'n benodol ar foeseg, arddangosir pam bod angen mynd ati i edrych ar y maes hwnnw yng nghyd-destun byd y campau.Drwy fynd ati i astudio cymdeithaseg ac athroniaeth, y gobaith yw y gallwn ddeall mwy am y cymdeithasau yr ydym yn byw ynddynt, ac am arwyddocâd ehangach y modd yr ydym yn ymddwyn. Heb os – gan ei fod yn gyfrwng mor boblogaidd a gweledol – mae chwaraeon yn faes hollbwysig i'w astudio yn y cyd-destun hwn.Awduron Chwaraeon yn y Gymdeithas yw Dr Hywel Iorwerth a Dr Carwyn Jones (sydd, ill dau, yn darlithio yn Ysgol Chwaraeon arloesol a blaenllaw Met Caerdydd ar hyn o bryd), a chyhoeddir y gyfrol drwy gefnogaeth y Coleg Cymraeg ..
Modiwl Credoau'r Cymry (2016/17)
Darlithoedd ar gyfer y modiwl Credoau'r Cymry (2016/17) gan Dr Huw Williams.
Cristnogaeth a Chenedlaetholdeb – J. R. Jones
Trafodaeth gan yr athronydd Cymreig, J. R. Jones am berthynas dirywiad addoli Cristnogol yng Nghymru â chrebachiad hunaniaeth y Cymry a'r iaith Gymraeg.
A Raid i'r Iaith ein Gwahanu – J. R. Jones
Araith o'r 1960au gan yr athronydd Cymreig J. R. Jones, am yr hollt rhwng y rhai sy'n siarad Cymraeg a'r di-Gymraeg yng Nghymru a sut mae cau'r bwlch heb danseilio'r iaith Gymraeg ei hun. Cyhoeddwyd hefyd fel rhan o gyfrol
Anufudd-dod Dinesig – Meredydd Evans
Darlith yn trafod amodau moesol gweithredu anghyfreithlon, neu anufudd-dod dinesig, dros yr iaith Gymraeg. Dyma Ddarlith Goffa J. R. Jones, 1993.
Areithiau Eisteddfod Aberafan – J. R. Jones (gol.)
Casgliad o bedair araith gan J. R. Jones, Siôn Daniel, Emyr Llywelyn ac Alwyn D. Rees a draddodwyd yn Eisteddfod Genedlaethol Aberafan ym 1966 yn trafod ymgyrchu dros y Gymraeg a lle gweithredu anghyfreithlon yn dilyn ethol aelod seneddol cyntaf Plaid Cymru, Gwynfor Evans.
Welsh as a job requirement: An acceptable step from a liberal perspective?
Policies introduced to revive the prospects of minority languages have often been the source of substantial disquiet. At times, objections to these policies are expressed in moral terms, with certain measures being accused of transgressing normative principles such as individual freedom and equal opportunity. Given their nature, these moral objections pose interesting questions for liberals. Therefore, how should liberals respond? This article will explore this question by focusing on one controversial aspect of language policy in Wales: the steps taken to set Welsh-language requirements for some jobs in the public sector. This is a practice which has generated substantial debate, with opponents claiming that it undermines the liberal commitment to equality of opportunity in the field of employment and, in particular, transgresses the principle of appointing on the basis of merit. Do such arguments stand up to scrutiny? Do minority language requirements in the field of employment go beyond what liberals would consider acceptable, or can a coherent defence that is clearly rooted within a liberal framework be developed?
A critical evaluation of the morality of international sport
In this paper we challenge the idea that nationalism in general, and sporting displays of nationalism in particular, are morally problematic. Whilst sporting displays of nationalism are often accompanied by ethnocentric and jingoistic tendencies, it does not follow that such competition is inherently problematic. By drawing on liberal nationalist philosophy, we argue that accepting and celebrating particular cultural and national ties represent a fundamental step towards encouraging an international and cosmopolitan mindset. Moreover, we argue that international sport has significant potential in stimulating meaningful cultural conversations, both within and between national communities.