Mewn rhaglen arbennig, cawn y newyddion a'r dadansoddi diweddaraf o effeithiau'r llosgfynydd yng Nghwlad Yr Iâ. Pam fod y llwch wedi achosi'r fath argyfwng? Am faint mae'n debygol o barhau? Angharad Mair fydd yn holi arbenigwyr yn y maes, yn ogystal â'r Cymry sy'n methu dod adref o wledydd tramor. Tinopolis, 2010. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Llwch Folcanig: Yr Argyfwng (2010)
Llythyrau Ellis Williams (2006)
Brodor o bentref Penisarwaun ym mhlwyf Llanddeiniolen yn Arfon oedd Ellis Williams. Pan oedd yn 28 oed fe'i cyhuddwyd o botsio ffesant ar dir Stad y Faenol ac yn ôl yr hanes, fe'i gorfodwyd i adael Cymru neu wynebu gweld ei deulu yn colli eu fferm, oedd yn eiddo i'r Stad. Felly, yn 1908, aeth i Batagonia, lle bu am gyfnod yn gweithio fel gaucho. Mae ei lythyrau at ei deulu'n sôn am ei fywyd caled yn marchogaeth hyd at 70 milltir y dydd ac yn byw am fisoedd o dan y sêr a hynny mewn gwlad a oedd ar y pryd yn llawn dihirod. Pan aeth pethau'n fain ar ffermwyr y Wladfa, penderfynodd hel ei bac am Awstralia. Ond 'doedd pethau ddim yn hawdd iddo yno 'chwaith fel y tystia ei lythyrau cyson. Daeth cysgod y Rhyfel Byd Cyntaf dros y tir, ac fe listiodd Ellis ym myddin Awstralia. Fe'i gyrrwyd i Ffrainc, ond parhaodd i lythyru adref hyd y dydd hwnnw pan gafodd ei ladd ym Mrwydr y Somme ac yntau'n ddim ond 38 oed. Sianco, 2006. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Mae'r Wlad Hon yn Eiddo i Ti a Mi (1994)
Ar Ebrill 27 (1994) cynhelir etholiad yn Ne Affrica pan fydd yr hawl am y tro cyntaf erioed gan bawb o drigolion y wlad, y duon yn ogystal a'r gwynion, i bleidleisio. Emyr Daniel sy'n edrych ar hanes y gwahanol bobloedd sydd yn byw yn y wlad hynod o brydferth hon ac, er gwaetha'r trais a'r tlodi, yn gweld arwyddion o obaith. Merlin Television, 1994. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Malcolm Allen: Cyfle Arall (2014)
Rhaglen bwerus am y cyn bêl-droediwr rhyngwladol, Malcolm Allen o Ddeiniolen, wrth iddo siarad yn agored am y tro cyntaf am dreialon ei fywyd a'i yrfa liwgar. Mae Malcolm a'r teulu yn siarad yn ffraeth ac yn onest am y cyfnod tywyll hwnnw lle bu bron iddo golli popeth. Ar ôl brwydr hir, mae Malcolm wedi dod drwyddi ac wedi cychwyn ar bennod newydd yn ei fywyd. Ymysg y cyfranwyr mae Graham Taylor, Mick McCarthy, Kevin Keegan a Syr David Brailsford. Rondo, 2014. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Merêd (2014)
Portread tyner o'r diweddar hanesydd canu gwerin, yr athronydd a'r cynhyrchydd adloniant o Danygrisiau, y Dr Meredydd Evans a fu farw flwyddyn yn ôl i heddiw (ar 21 Chwefror 2015). Drwy gyfres o gyfweliadau estynedig yn ei gartref diarffordd yng Nghwm Ystwyth ynghyd â chyfweliadau gyda chyfeillion, edmygwyr ac aelodau o'i deulu, dyma ddarlun o ddyn sydd wedi ymgyrchu'n ddiflino dros hawliau i Gymru a'r Gymraeg dros y blynyddoedd ac sydd hefyd wedi cyfrannu'n uniongyrchol tuag at ddiwylliant y wlad. Ag yntau wedi penderfynu'n ddiweddar i ymddeol o lygad y cyhoedd, dyma lwyfan olaf Merêd, lle mae'n edrych yn ôl dros ei fywyd ac yn gwyntyllu ei farn ynglÅ·n â sawl pwnc sy'n agos at ei galon. Cwmni Da, 2014. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Min Nos o Ragfyr: Llywelyn Ein Llyw Olaf (1982)
Saith can mlynedd i'r diwrnod y lladdwyd Llywelyn ein Llyw Olaf, ym Min Nos o Ragfyr, trwy gymorth gohebwyr a thechnoleg yr ugeinfed ganrif, yn ogystal ag actorion, cawn olwg ar yr hyn a arweiniodd at y diwrnod hwnnw yng Nghilmeri ar 11 Rhagfyr 1282. Mae'r ddrama dogfen yn dechrau yn Nhrefaldwyn ym 1267 lle y rhoddwyd yr hawl swyddogol am y tro cyntaf i Tywysog Cymru ei alw ei hun yn Dywysog Cymru. Gan Manon Eames ac Emyr Daniel. ITV Cymru, 1982. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Myfi, Iolo Morgannwg (1987)
Rhaglen ddrama dogfen yn olrhain hanes bywyd Iolo Morgannwg. Iolo Morgannwg, neu Edward Williams oedd un o feirdd ac ysgolheigion mwyaf Cymru. Roedd e' hefyd yn dwyllwr. Adlewyrchir ei gymeriad unigryw yn y ddrama ddogfen wreiddiol hon lle mae Dafydd Hywel yn chwarae rhan Iolo Morgannwg ac yn ail fyw rhai o ddigwyddiadau clasurol ei fywyd: llywio llong hwylio ym Mor Hafren, cael ei luchio allan o'r Llyfrgell Brydeinig yn Llundain a chael ei gloi yng Ngharchar Caerdydd. Drwy'r cyfan mae'r cyflwynydd, yr Athro Gwyn Alf Williams, yn dilyn pob symudiad o'i eiddo, ac yn y diwedd, yn yr Eglwys lle gorwedd gweddillion Iolo, maen nhw'n dod wyneb yn wyneb. Teliesyn, 1987. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Nol i s'Hertogenbosch (1986)
Ym mis Hydref 1944, rhyddhawyd s'Hertogenbosch, dinas yn ne'r Iseldiroedd, gan filwyr 53fed Cyfran Gymreig y Fyddin Brydeinig, ar ôl chwe diwrnod o ymladd ffyrnig. Yn y rhaglen yma a ffilmiwyd ym mis Hydref 1985, dilynwn 950 o'r milwyr a'u teuluoedd yn ôl i ymweld â'r dref, ynghyd â Chôr Meibion De Cymru a Dafydd Rowlands. Ffilmiau Seren, 1986. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Owain Tudur Jones Ar Faes y Gad
Mae'r cyn bêl-droediwr rhyngwladol, Owain Tudur Jones, ar daith i geisio dod i adnabod rhai o bêl-droedwyr rhyngwladol Cymru fu'n rhaid gadael y meysydd pêl-droed er mwyn wynebu brwydr lawer mwy ar faes y gad yn y Rhyfel Mawr. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Patagonia: Dyddiadur Matthew Rhys – O'r Môr i'r Mynydd (2006)
Ffilm gan yr actor Matthew Rhys yn dilyn taith 500 milltir dros y paith ym Mhatagonia. Mae Matthew yn ail greu taith anturus un o'i arwyr, John Murray Thomas, yn 1885. Mae'r ffilm yn defnyddio dyddiadur fideo Mathew ac yn rhoi darlun unigryw o fywyd anturiaethwyr y paith. Roedd John Murray Thomas yn un o arweinwyr y Wladfa ac yn anturiaethwr, ffotograffydd a masnachwr llwyddiannus. Bydd ei or-?yr yn ymuno â'r criw sy'n ail-greu'r daith. A fydd Matthew Rhys yn llwyddo i ddilyn y llwybr yr holl ffordd? Boomerang, 2006. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Gwirionedd y Galon: Dr John Davies (2013)
Yn y rhaglen hon fe ddilynwn Dr John Davies, un o'n haneswyr pwysicaf, am chwe diwrnod. Down, trwy ei eiriau ei hun i ddeall mwy am agwedd y meddyliwr craff hwn am bethau Cymru a'r byd, yn ogystal â chael cip olwg ar wirioneddau ei galon. Telesgop, 2013. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Gwrthwynebwyr y Rhyfel Mawr (2014)
Hanes pedwar gwrthwynebydd cydwybodol o Gymru yn ystod y Rhyfel Mawr. Gwas ffarm o Laneilian Ynys Môn oedd Percy Ogwen Jones. Mae ei hanes yn cael ei adrodd gan ei fab, Geraint Percy, yn Ysgol Penysarn. Ar ôl wynebu sawl tribiwnlys cafodd Percy ei arestio a'i ddanfon i Faracs Wrecsam ac yna i Kinmel. Mae Dr Jen Llywelyn wedi ymchwilio i fywyd yr heddychwr George M. Ll. Davies. Yn Aberdaron clywn hanes carchariad George am bregethu yn erbyn rhyfel a'r effaith andwyol a gafodd hyn ar ei iechyd. Aeth Gwenallt i guddio gyda pherthnasau iddo ger Rhydcymerau a Llandeilo i drio osgoi cael ei garcharu. Dr Christine James sydd yn sôn am y cyfnod hwn ym mywyd y bardd ym mro ei febyd: Pontardawe ac Alltwen. Gwrthododd Ithel Davies wneud unrhyw waith fyddai'n helpu'r rhyfel yn ystod ei garchariad. Yng Nghwmtudu mae aelod o'i deulu, Jon Meirion Jones, yn sôn am y driniaeth lem a ddioddefodd Ithel oherwydd ei ddaliadau. Mae'r hanesydd Aled Eirug yn siarad am y broses a wynebai'r gwrthwynebwyr cydwybodol, y tribiwnlysoedd, carcharu, cynllun y Swyddfa Gartref yn Dartmoor a chynghrair y Bluen Wen. Boom Cymru, 2014. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.