Trafodaeth gan yr athronydd J. R. Jones am hunaniaeth y Cymry Cymraeg a'u perthynas â Phrydain a Phrydeindod.

Mae'r rhaglen hon yn edrych ar hanes pedair merch yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf. Yng ngwesty'r Cambrian yn Aberystwyth mae Dafydd a Gareth Davies yn trafod eu modryb Jesse. Roedd Jesse yn nyrsio yn ystod y rhyfel ym Manceinion. Mae'r ddau wedi casglu lluniau ohoni ac wedi cadw ei llyfr lloffion. Mae'r hanesydd Catrin Stevens yn safle ffatri arfau Pen-bre gyda Beth Leyshon. Roedd perthynas i Beth - Olwen Leyshon - yn gweithio yn y ffatri. Mae Catrin yn trafod gwaith peryglus y munitionettes, ac angladd fawr dwy o'r merched yn Abertawe. Catrin hefyd sy'n holi Meic Haines o Abertawe am ei fam-gu, Edith. Hi oedd un o'r merched cyntaf i gael swydd clippie ar y bysiau yn Abertawe. Mae'r ddau yn cyfarfod yn amgueddfa fysiau Abertawe i drafod yr hanes. Yn y Llyfrgell Genedlaethol yn Aberystwyth mae Dr Dinah Evans yn trafod Olwen Carey Evans gydag aelod o'r teulu - Manon. Roedd Olwen yn perthyn i'r VADs ac aeth i weithio yn Ffrainc. Yn y Llyfrgell mae lluniau a dyddiadur Olwen o'r cyfnod. Mae'r Dr Graham Jones yn rhoi hanes priodas Olwen yn ystod y rhyfel. Elen Phillips sydd yn sôn am hanes dillad cyn 1914, dyfodiad y trowsus a'r hyn ddigwyddodd i ffasiwn merched ar ddiwedd y rhyfel. Boom Cymru, 2014.

Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Darlithoedd i gydfynd â modiwl (2016)

Bydd angen mewngofnodi i gael mynediad i'r darlithoedd yma.

Dyma'r ganrif fwyaf gwaedlyd a rhyfelgar yn hanes dynoliaeth. Y ganrif a welodd dau ryfel byd. Ac er bod heddychiaeth yn draddodiad Cymreig nodedig, mae'r Cymry hefyd wedi profi rhyfel ac wedi cyfrannu'n helaeth i'r frwydro. Yn wir does dim yn ystod y ganrif sy'n tanlinellu'r cymhlethdod wrth ystyried y cysylltiad rhwng Cymru a Prydain a Chymreictod a Phrydeindod yn fwy amlwg na rhyfel. Yr Athro R Merfyn Jones sy'n cyflwyno. Ffilmiau'r Bont, 1999.

Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

This article examines a Welsh choir’s visit to Franco’s Spain at the invitation of the Francoist organisation Educación y Descans (Education and Leisure). At first the invitation sparked a debate in the local press on the principles of travelling to a country that was at the time shunned by the international community. The choir itself came from an area which had provided volunteers for the international brigades, but which was also co-incidentally involved with the establishment of an international music festival in the name of peace and understanding. The article examines the account of the choir’s journey to Spain, and discusses how the image of the Franco regime is portrayed in that account. The article also analyses to what extent the choir’s visit was used as propaganda by Franco as his foreign policy shifted with the advent of the Cold War.

Cyfres ddogfen ddwy ran am David Lloyd George yng nghwmni'r hanesydd a'r awdur Hywel Williams.

Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Ar Ebrill 27 (1994) cynhelir etholiad yn Ne Affrica pan fydd yr hawl am y tro cyntaf erioed gan bawb o drigolion y wlad, y duon yn ogystal a'r gwynion, i bleidleisio. Emyr Daniel sy'n edrych ar hanes y gwahanol bobloedd sydd yn byw yn y wlad hynod o brydferth hon ac, er gwaetha'r trais a'r tlodi, yn gweld arwyddion o obaith. Merlin Television, 1994.

Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Brwydr Coedwig Mametz ar y Somme oedd un o frwydrau mwyaf gwaedlyd y Rhyfel Byd Cyntaf. Dros gyfnod o bum niwrnod yn Gorffennaf 1916, collodd Byddin Gymreig Lloyd George 4,000 o ddynion, naill ai wedi'u lladd neu eu hanafu wedi ymosodiadau ar y goedwig. Yn ystod y mis hwn [Gorff 1987] mae rhai o'r cyn-filwyr sydd dal yn fyw yn dychwelyd i Goedwig Mametz am y tro cyntaf mewn 71 o flynyddoedd i ddadorchuddio cofeb i'r sawl a lladdwyd yng Nghoedwig Mametz. Daw elfennau o'r archif gan yr Amguedfa Genedlaethol, Amgueddfa Filwrol Caerdydd a Llyfrgell Genedlaethol Cymru. HTV Cymru, 1987.

Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Cyfres yn olrhain hanes merched arloesol Cymru dros y blynyddoedd.

Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

This paper analyses the Welsh periodical press during the First World War, with an emphasis on the way an important aspect of the Welsh war culture was constructed. As an integral part of civil society, the press represented a powerful platform from where audiences could be influenced, as contributors of prominent social standing presented, interpreted, and framed the war in particular ways and in accordance with personal beliefs and cultural traditions. This paper argues that a powerful religious discourse was constructed by commentators in the Welsh press with regards to the meaning and purpose of the war, with thoughtful consideration given to prophecy, salvation, and the coming of a new age where Christianity would play a central role.

Darlith gan Dr Gethin Matthews a roddwyd yng nghynhadledd hanes y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, Sain Ffagan, 22 Chwefror 2017. Yn y ddarlith hon mae Dr Gethin Matthews yn edrych ar sut mae nifer fawr o ferched Cymru yn cael eu coffáu ar gofebau i'r Rhyfel Byd Cyntaf. Mae'n ystyried sut roedd eu cyfraniad yn cael ei gydnabod yn ystod y blynyddoedd o ymladd, a sut cafodd eu henwau eu cynnwys ar nifer sylweddol o gofebau a grëwyd ar ôl y Rhyfel. Mae'r cyfan yn ddealladwy mewn oes lle roedd 'Iaith 1914' yn rhemp, a grwpiau amrywiol yn cystadlu i ddangos eu teilyngdod a'u teyrngarwch: fodd bynnag, cyn bo hir fe gafodd cyfraniad merched ei anghofio a'i anwybyddu.

Dr Gethin Matthews o Brifysgol Abertawe yn darlithio ar y testun 'Milwyr Cymru yn yr Aifft a Phalesteina 1916-1918'.