Casgliad o adolygiadau ac ysgrifau cofiannol gan Saunders Lewis a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn Y Faner rhwng 1939 ac 1945. Noda Saunders Lewis yn y cyflwyniad iddo ddewis casgliad ar thema llên a hanes y gorffennol, a dyna sy'n clymu'r ysgrifau heriol hyn.
Ysgrifau Dydd Mercher – Saunders Lewis
Dictionary of Welsh Biography Website
This website contains over five thousand concise biographies of individuals who have made a significant contribution to national life, whether in Wales or more widely. An interactive Timeline of individuals in the Dictionary of Welsh Biography is now available. The timeline is powered using linked open data and openly licensed content hosted by Wikimedia.
Y Gwyddonydd – cyfrol 33, 2013
Y Gwyddonydd, Cyfrol 33 – Rhifyn Hanner Canmlwyddiant, 1963-2013 Ymddangosodd Y Gwyddonydd, cyfnodolyn gwyddonol Cymraeg, am y tro cyntaf yn 1963, ac fe'i cyhoeddwyd yn gyson hyd at 1996. I ddathlu'r achlysur fe wnaeth y Coleg Cymraeg Cenedlaethol ariannu a chydlynu rhifyn dathlu arbennig, gan hefyd redeg cystadleuaeth gwyddonydd ifanc. Lansiwyd y rhifyn arbennig yn Eisteddfod Genedlaethol Sir Ddinbych, 2013.
Y Llofrudd Iaith – Gwyneth Lewis
Nofel dditectif ar ffurf barddoniaeth, sy'n gyfraniad gwreiddiol a beiddgar i'r ddadl am ddyfodol yr iaith. Enillodd y casgliad wobr Llyfr y Flwyddyn Cyngor Celfyddydau Cymru yn y flwyddyn 2000. Os gall iaith farw, gall rhywun ei lladd. Pwy sy'n gyfrifol am y corff ar y grisiau a thranc ein mamiaith? Y bardd? Yr archifydd? Y ffermwr? Mae'r pentre'n llawn o sibrydion a chymhellion tywyll, ac mae bwystfil peryglus yn crwydro'r mynyddoedd. At bwy y bydd Carma, y Ditectif, yn pwyntio bys? Ydych chi'n siwr nad chi sydd ar fai?
Y Meddwl Modern: Darwin – R. Elwyn Hughes
Charles Darwin, ym marn llawer, oedd y biolegydd mwyaf erioed. Ef a fu'n bennaf cyfrifol am gyflwyno i'r byd un o'r syniadau pwysicaf yn holl hanes bioleg – Theori Esblygiad. Disgrifir yn yr e-lyfr hwn sut y daeth i lunio'i ddamcaniaeth enwog am darddiad pethau byw a sut yr ehangodd arni, yng nghwrs ei yrfa, i gofleidio holl weithgareddau dyn ei hun. Trafodir ei le yng ngwyddoniaeth ei gyfnod, a'r ymateb i'w syniadau. Ystyrir hefyd i ba raddau y bu i amgylchiadau personol a chymdeithasol ei gynorthwyo a'i lesteirio yn ei waith.
Y Meddwl Modern: Lenin – W. J. Rees
Lenin oedd y gwleidydd cyntaf mewn unrhyw wlad i greu chwyldro ar sail egwyddorion Karl Marx. Ai llwyddiant ai methiant fu'r hyn a gyflawnodd ef rhwng 1917 a'i farw ym 1924? Cyn y gellir gosod llinyn mesur ar yr hyn a wnaeth, y mae angen deall yr amgylchiadau y digwyddodd y Chwyldro Comiwnyddol ynddynt, amgylchiadau a oedd yn bur wahanol i'r rhai lle disgwyliasai Marx weld gweithredu ei syniadau. Disgrifir yn y gyfrol hon gyflwr pethau yn Rwsia cyn y Chwyldro, gan amlinellu'n gryno ddatblygiad y gymdeithas a'i sefydliadau. Eir ymlaen i roi braslun o yrfa gyffrous Lenin ac olrheinir rhediad ei syniadau wrth iddo ymlafnio i droi dadansoddiad Marx yn rhaglen o weithredu ymarferol.
Y Meddwl Modern: Wittgenstein – Walford Gealy
Cyfrifir Ludwig Wittgenstein gan lawer yn athrylith hynotaf yr ugeinfed ganrif mewn athroniaeth. Y mae hefyd yn unigryw yn ei faes gan iddo greu nid un athroniaeth ond dwy, y ddwy yn wreiddiol, dylanwadol a gwrthgyferbyniol. Ceisir yn y gyfrol hon esbonio mewn iaith seml ei ddau safbwynt sydd i'w gweld yn Tractatus Logico-Philosophicus ac yn yr Ymchwiliadau Athronyddol.
Y Rhyfel – W. Llewelyn Williams
Ysgrif a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1914, gan W. Llewelyn Williams, aelod seneddol Rhyddfrydol Sir Gaerfyrddin, yn dehongli hanes dechrau'r Rhyfel Byd Cyntaf a thrafod rôl Cymru a Phrydain yn 'ymladd brwydrau gwareiddiad'. Roedd W. Llewelyn Williams yn gwrthwynebu consgripsiwn gorfodol. Mae'n apelio ar y Cymry i ymrestru. Ceir copi PDF o'r ysgrif wreiddiol ar ddiwedd y fersiwn ddigidol newydd. Mae'r e-lyfr hwn yn ffrwyth prosiect DEChE – Digido
Y Rhyfel Mawr: Apêl at y Bobl – David Lloyd George
Araith gan David Lloyd George a draddodwyd ym Mangor yn 1915 pan oedd yn Ganghellor y Trysorlys er mwyn annog cefnogaeth i'r Rhyfel Byd Cyntaf. Mae'r e-lyfr hwn yn ffrwyth prosiect DEChE – Digido
Y Traddodiad Cerddorol yng Nghymru – Ifor ap Gwilym
Hanes traddodiad cerddorol Cymru a geir yn y gyfrol hon. Rhennir y gyfrol yn bedair pennod; yn y gyntaf cawn drosolwg ar hanes y traddodiad cerddorol o'r cychwyn cyntaf hyd yr ugeinfed ganrif. Canolbwyntir ar delynorion a chrythorion yn yr ail bennod, gyda bywgraffiadau byr o offerynwyr oedd yn eu blodau rhwng yr unfed ganrif ar bymtheg hyd yr ugeinfed ganrif, megis teulu'r Wood a Nansi Richards. Hanes bywydau cyfansoddwyr o Gymru a geir yn y drydedd bennod ac yna bywgraffiadau cantorion a wnaeth eu marc sydd yn y bedwaredd bennod.
Y Traddodiad Rhyddiaith – Geraint Bowen (gol.)
Cyfres o benodau yn pwyso a mesur cyfraniad gwahanol lenorion ac ysgolion o lenorion o gyfnod rhwng y Dadeni a'r Diwygiad Protestannaidd hyd ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg i'r traddodiad llenyddol Cymraeg a'u dylanwad hyd heddiw.
Y Traddodiad Rhyddiaith yn yr Oesau Canol – Geraint Bowen (gol.)
Cyfres o benodau yn trafod traddodiad rhyddiaith Cymru yn yr Oesau Canol, pan oedd y Gymraeg yn un o 'ieithoedd llenyddol pwysicaf Ewrop'. Ceir ymdriniaethau ar y chwedlau, gan gynnwys Pedair Cainc y Mabinogi, y Rhamantau a phennod bwysig Dafydd Glyn Jones, 'Breuddwyd Rhonabwy'. Trafodir y bucheddau, rhyddiaith grefyddol a chyfieithiadau cynnar i'r Gymraeg yn ogystal â'r cyfreithiau cynnar.