"Cyflwyniad i Ieithyddiaeth" is an introduction to the essentials of Linguistics for students who have no background, or not a great deal of background in studying language and the subjects of Linguistics (e.e. the sounds of languages, morphology and syntax, meaning, multilingualism and sociolinguistics).

Cyfres o saith erthygl gan arbenigwyr yn y maes, yn trafod agweddau ar gyfieithu, technolegau cyfieithu a hanes a sefyllfa'r diwydiant yng Nghymru. Mae'r cyfraniadau yn seiliedig ar waith ymchwil y cyfranwyr, ac ar gyflwyniadau a roddwyd ganddynt wrth hyfforddi myfyrwyr a chyfieithwyr mewn sesiynau ar gyfer Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru, y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, a chwrs Tystysgrif Ôl-radd Astudiaethau Cyfieithu a Thechnoleg Cyfieithu Prifysgol Bangor. Cyfrol wreiddiol sydd ar gael ar ffurf e-lyfr yn unig.Mae'r penodau fel a ganlyn: Pennod 1: Cyd-destun gwleidyddol a chymdeithasol cyfieithu yn y Gymru gyfoes – Tegau Andrews, Pennod 2: Cyweiriau Iaith y Gymraeg – Robat Trefor, Pennod 3: Geiriaduron, termiaduron ac adnoddau defnyddiol eraill – Delyth Prys, Pennod 4: Meddalwedd a Thechnoleg Cyfieithu – Gruffudd Prys, Delyth Prys, Pennod 5: Golygu a Phrawfddarllen – Mared Roberts, Pennod 6: Theori ac ymarfer cyfieithu yng Nghymru heddiw – Sylvia Prys Jones,Pennod 7: Oes Rhywun yn Darllen? – Heini Gruffudd.

Bydd cyn-flaenasgellwr Cymru a Llanelli, Dafydd Jones, yn mynd ar drywydd y Pymtheg Olaf mewn rhaglen arbennig fydd yn dilyn hanes tîm rygbi Cymru 1914. Roedd tîm rygbi rhyngwladol Cymru yn 1914 yn dîm hynod lwyddiannus ac yn cynnwys llawer o'r chwaraewyr a oedd wedi ennill tair Camp Lawn rhwng 1908 a 1911. Caent eu hadnabod fel carfan rymus tu hwnt yn gorfforol, llysenw eu blaenwyr oedd 'the terrible eight'. Roedd hyn mewn cyfnod ymhell cyn i'r gêm fynd yn broffesiynol, ac roedd sawl crefft gwaith yn y tîm, gyda'r gweinidog Jenkin Alban Davies o Aberaeron yn gapten ar y garfan. Ond yn ystod y Rhyfel Mawr a ddechreuodd yn 1914, ymrestrodd naw ohonynt yn y fyddin, chwe wythnos wedi eu gêm ryngwladol olaf yn erbyn Iwerddon. Tinopolis, 2014. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Gwyneth Glyn sy’n dilyn taith yr iaith Gymraeg o’i gwreiddiau yn Rwsia hyd ei sefyllfa bresennol ar ddechrau'r unfed ganrif ar hugain. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Mae iaith a chymdeithaseg yn gwbl ddibynnol ar ei gilydd. Ni all iaith fodoli heb bobl i'w siarad ac ni all unrhyw gymuned weithredu'n ystyrlon heb iaith. Yn y gyfrol hon edrychir ar y berthynas rhwng y ddwy wedd holl bwysig ar fywyd dyn gan geisio darlunio'r effaith a gaiff cyfnewidiadau cymdeithasol ar barhad a ffyniant iaith. Edrychwn ar y Gymraeg dros bedair canrif ar ddeg gan geisio dangos sut y gall digwyddiadau unigol lunio tynged iaith, a sut y gall newid mewn ymagweddiad roi anadl einioes mewn sefyllfa a oedd yn bur anobeithiol. Y Gymraeg sydd dan y chwyddwydr, ond cymherir y sefyllfa yng Nghymru â'r hyn a geir mewn gwledydd eraill. Dadleuir mai'r rhan bwysicaf ym mhroses adfer iaith yw deall pa ffactorau sy'n achosi erydiad. Yna gellir gweithredu polisi iaith a ddylai ddwyn ffrwyth, gan sicrhau 'hir oes i'r iaith'.

Dyma'r disgrifiad cynhwysfawr cyntaf un o Hen Gymraeg (iaith y 9fed ganrif hyd ddechrau'r ddeuddegfed) i ymddangos yn yr iaith Gymraeg. Mae'n addasiad (gan yr awdur ei hunan) o Gramadeg Hen Gymraeg, Alexander Falileyev, a gyhoeddwyd yn Rwsieg yn 2002, ac yn Ffrangeg yn 2008. Yn ogystal â throsi'r gwaith i'r Gymraeg, mae Dr Falileyev wedi'i addasu ar gyfer cynulleidfa Gymraeg, ac wedi ymgorffori ffrwyth yr ymchwil diweddaraf ar y testunau hyn (peth ohono eto i'w gyhoeddi). Mae hyn yn golygu y bydd o ddiddordeb i ysgolheigion profiadol yn ogystal â myfyrwyr a lleygwyr. Mae'n cynnwys disgrifiadau manwl o'r testunau hysbys, gyda llyfryddiaeth lawn, penodau ar ffonoleg, gramadeg a chystrawen yr iaith, a detholiad o destunau golygedig gyda nodiadau cynhwysfawr a geirfa. Mae'r llyfr hwn yn rhoi cyfle, am y tro cyntaf, i'r Cymry ddod i adnabod rhai o'r enghreifftiau cynharaf hysbys o destunau yn eu hiaith. Mae Dr Falileyev, yn enedigol o St Petersburg, Rwsia, yn arbenigydd ar yr ieithoedd Celtaidd. Mae wedi cyhoeddi'n helaeth ar enwau lleoedd a phersonol Celtaidd o Ewrop yn yr hen gyfnod, ac ar iaith a llenyddiaeth Cymru'r Oesoedd Canol Golygydd y Gyfres: Dr Simon Rodway, Prifysgol Aberystwyth.

Darlith Flynyddol y Coleg Cymraeg Cenedlaethol 2016: Y Gymraeg, y Wenhwyseg ac Addysg Gymraeg yn y De-ddwyrain gan Dylan Foster Evans. Traddodwyd y ddarlith yn Eisteddfod Genedlaethol Sir Fynwy a'r Cyffiniau ar ddydd Mawrth 2 Awst 2016.

Croeso i Cyflwyno Tafodieithoedd y Wladfa, adnodd gan Dr Iwan Wyn Rees, Prifysgol Caerdydd. Yr amcan yn syml yw cyflwyno am y tro cyntaf amrywiadau tafodieithol cyfoes y Wladfa Gymreig ym Mhatagonia. Cewch gyfle yma i wrando ar Gymraeg llafar gwahanol fathau o siaradwyr o’r Wladfa, ac i gyd-fynd â’r clipiau hynny, ceir nodiadau manwl yn tynnu sylw at amrywiaeth o nodweddion tafodieithol.

E-lyfr newydd gan yr Athro Enlli Môn Thomas a Dr Peredur Webb-Davies o Brifysgol Bangor. Ac ystyried bod mwy o ieithoedd gwahanol nag o wledydd yn y byd, mae'n anochel bod ieithoedd yn dod i gysylltiad â'i gilydd mewn rhyw ffordd ac ar ryw adeg yn ystod eu bodolaeth. O ganlyniad, poblogaeth amlieithog ei naws yw'r rhan helaethaf o boblogaeth y byd. Er nad oes ffigyrau penodol (neu ddull casglu data digon ymarferol) yn nodi'r union ganran neu union nifer y siaradwyr uniaith a dwyieithog a geir, mae meddu ar ddwy neu fwy o ieithoedd yn ddarlun teg o'r 'norm' ieithyddol cyfredol ar gychwyn yr 21ain ganrif. O'r ychydig dros 6,000 o ieithoedd sy'n parhau i fodoli ledled y byd, prin bod unrhyw un wedi'i hynysu rhag pobloedd neu gymdeithasau ieithyddol eraill. Daw pob iaith bron i gysylltiad ag iaith arall, ond nid pawb sydd o'r farn fod hynny'n dda o beth! Bwriad y llyfr hwn yw eich cyflwyno i fyd y siaradwr dwyieithog, ac i herio nifer o fythau ynglÅ·n ag anfanteision - ac, yn wir, manteision - dwyieithrwydd. Y gobaith yw y bydd y darllenydd, o ddarllen y gyfrol hon, yn deall yn well natur ac anghenion unigolion sydd yn meddu ar sgiliau mewn dwy iaith.

The rules determining the forms of nouns and adjectives after numerals and the associated initial-consonant mutations in Middle Welsh are often puzzling to Modern Welsh readers of the language. This article sketches the rules and provides a synchronic account of them. It is shown that they are based on a coherent system where number (singular, dual, numerative, plural) is central. The linguistic changes that have occurred since then are documented in detail and dated using textual evidence. It is argued that these changes can best be understood as steps along a pathway towards a new, equally coherent system where all numeral phrases are treated as singular, and gender rather than number determines both form and mutations.

Research on the acquisition of grammatical gender has shown that in many languages children gain an early command of gender. Often in these languages gender marking is quite overt and provides a clear one-to-one correspondence between a marker and the gender encoded. In Welsh, however, gender marking is more complex. It is marked by mutations, a set of morpho-phonological changes that affect the initial consonants of words, and the mapping between mutation and gender is quite opaque.  Two mutation types are used to mark feminine gender: both feminine nouns modified by the definite article and adjectives following feminine nouns undergo soft mutation, and the feminine gender of the possessive adjective ‘ei’ is marked by aspirate mutation of the modified noun. This paper presents two studies that examine children’s and adults’ productive command of gender as expressed in the mutation of nouns modified by the definite article, and adjectives modifying nouns. Children, between the ages of 4½ and 9 years old, and adults were invited to take part in the studies. First, a semi-naturalistic study was conducted to obtain knowledge about speakers’ usage of gender marking. A Cloze procedure was then used to elicit speakers’ production of masculine and feminine forms, with both real words and nonsense forms, in a variety of linguistic contexts. Some of these contexts provided cues to gender status, some did not. The data obtained indicated that the acquisition of the Welsh gender system is a long drawn-out process, and children have not mastered the system even by 9 years of age. Welsh speakers, even in adulthood, pay little or no attention to the possible cues present in the input. Results suggest that when a language has a complex gender system that is marked by opaque morpho-phonological processes the course of development is protracted and variable.  

This article discusses translation procedures and technology used in the Translation Centre for the Bodies of the European Union (Centre de Traduction, CDT). The relevance of the workflows and technology will then be briefly discussed in the context of English-Welsh-English translation in Wales, with specific reference to the Welsh Government Translation Service.