'Cymru’r 18fed ganrif hir. Adnoddau Cymraeg o Gasgliad Salisbury Prifysgol Caerdydd'

Ceir yma arolwg ac ambell eitem digidol o Gasgliadau Arbennig Llyfrgell Dyniaethau Prifysgol Caerdydd i gasglu, disgrifio a chategoreiddio ffynonellau gwreiddiol yn y Gymraeg o’r ddeunawfed ganrif hir.

Mae’r adnodd digidol hwn yn addas i ystod eang o ymchwilwyr – o athrawon CA4 a CA5 a’u disgyblion, myfyrwyr ac ymchwilwyr ar gyfer doethuriaeth a thu hwnt.

Y categorïau a ddyfeisiwyd ac sy’n weladwy ar dabiau ar frig bob tudalen yw:

• Crefydd
• Cymdeithas
• Addysg
• Ofergoelion
• Gwrachyddiaeth
• Chwedlau
• Yr Iaith Gymraeg
• Cymru a’r Byd
• Gwleidyddiaeth.

Ceir is-gategorïau ym mhob un o’r categorïau, wedi eu lleoli ar ochr chwith tudalen pob categori. O dan ‘Crefydd’, e. e., ceir gweithiau wedi eu rhestru o dan: Yr Eglwys Sefydledig, Methodistiaid, Bedyddwyr, Annibynwyr, Crynwyr, Undodwyr, Y Nefoedd ac Uffern, a Pregethau Gwleidyddol. O dan ‘Cymdeithas’, e. e., ceir: Y Werin, Crefftwyr, Y Dosbarth Canol, Merched, Boneddigion.

Yn ychwanegol, digideiddiwyd eitemau pwysig nodweddiadol o gategori a’u gwelyo yn y rhestr mewn ffordd i’r (d)defnyddiwr(aig) eu chwyddhau heb golli’r manylder, gwneud anodiadau, a’u lawrlwytho. Defnyddiwyd y rhaglen Alma newydd sbon ar gyfer hyn, sydd yn caniatáu defnydd llawn. Dynodir eitemau sydd wedi eu ddigideiddio drwy gynnwys dolen.
 

Cyfres o adnoddau rhyngweithiol dwyieithog e-ddysgu ar y pynciau isod:

• Manteision astudio Gofal Plant trwy’r Gymraeg neu’n Ddwyieithog
• Manteision astudio Adeiladwaith trwy’r Gymraeg neu’n Ddwyieithog
• Manteision astudio Busnes trwy’r Gymraeg neu’n Ddwyieithog
• Manteision astudio Arlwyaeth trwy’r Gymraeg neu’n Ddwyieithog
• Ailsefyll Mathemateg TGAU
• Ailsefyll Cymraeg TGAU
• Peirianneg Lefel 3
• Cerddoriaeth Lefel A
• Ffrangeg Lefel A
• TGCh Lefel AS

Dyma adnoddau newydd ym maes cyfieithu proffesiynol sef cyfres o e-lyfrau unigryw:

• E-lyfr Cyfieithu Ysgrifenedig (Golygyddion: Mandi Morse, Lowri Lloyd, Lynwen Davies)
• E-lyfr Cyfieithu Ar Y Pryd (Golygyddion: Mandi Morse, Lowri Lloyd, Lynwen Davies)
• Pecyn Ymarfer Cyfieithu gan Heini Gruffudd

Ceir cyfraniadau a chyngor gan arbenigwyr ym maes cyfieithu testun a chyfieithu ar y pryd yng Nghymru.

Bwriad yr e-lyfrau felly yw sbarduno diddordeb, cynnig cyngor a chefnogi cyfieithwyr wrth iddynt ddatblygu sgiliau a magu profiad. O ganlyniad, dyma adnoddau arbennig i gefnogi myfyrwyr a phawb sy’n gweithio yn y diwydiant cyfieithu proffesiynol yng Nghymru.

Cynhadledd Llenyddiaeth Gymraeg: Llwybrau Newydd

9 Mehefin 2022, Siambr y Cyngor, Prif Adeilad Prifysgol Caerdydd, Plas y Parc, Caerdydd, CF10 3AT

9.45yb - 17.15yp

Cynhadledd wyneb yn wyneb yn cael ei threfnu gan Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Caerdydd o dan nawdd y Coleg Cymraeg Cenedlaethol. Rhaglen lawn o bapurau difyr, gyda'r ddarlith gyweirnod yn cael ei thraddodi gan Yr Athro Mererid Hopwood.

Rhaglen:

Llenyddiaeth Fodern (10-11.30)

Dr Siwan Rosser, ‘Llenydda dan Amodau: Llyfrau i Blant a Phobl Ifanc’

Sara Borda Green, 'Rôl Patagonia yn y dychymyg Cymreig - rhai agweddau o Un o ble wyt ti? gan Ioan Kidd (2011)'

Dr Ffion Eluned Owen, ‘ “Brwydr fawr ein bryd ar fyw”: Trosolwg o’r Ymateb Barddonol i Argyfwng y Gymraeg yng Nghymunedau Gwledig Cymru (1991-2021)’

Y Ddarlith Gyweirnod (12.00-13.00)

Yr Athro Mererid Hopwood, ‘ “Nid yw hon ar fap …”: chwilio’r hewl sydd yn rhywle rhwng ieithoedd’

Yr Oesoedd Canol (13.45-15.15)

Dr Rebecca Thomas, ‘Amlieithrwydd Canoloesol mewn Rhyddiaith Ddiweddar’

Dr David Callander, ‘Canu Myrddin: Heriau a Chyfleon’

Dr Ben Guy, ‘O Achaws Nyth yr Ehedydd? Enwau Lleoedd a Chwedl Myrddin’

O'r Cyfnod Modern Cynnar i'r 20fed Ganrif (15.45-17.15)

Manon Gwynant, ‘Shylock a Sieiloc: gelyn neu ddioddefwr? Archwiliad o gyfieithiad Cymraeg J. T. Jones, Marsiandwr Fenis, ac effaith trosi Shylock yn Sieiloc'

Dewi Alter, ‘Pwy yw’r Cymry? Cof diwylliannol a’r Ffydd Ddi-ffuant gan Charles Edwards (1677)’

Dr Gareth Evans-Jones, ‘Llythyr Un o Drigolion y Lleuad at Drigolion y Ddaear: Gwrth-gaethwasiaeth a Llenyddiaeth Ffuglen Wyddonol y 19eg Ganrif’

Cliciwch isod i weld y rhaglen yn llawn.

Mynediad a lluniaeth am ddim. Cofrestrwch i fynychu. Croeso i bawb. Mae'r gynhadledd yn y Gymraeg - does dim cyfieithu ar y pryd. 

Dilynwch y ddolen isod i gofrestru.

Mae croeso ichi gysylltu â'r trefnwyr gydag unrhyw ymholiad: Dr Rhiannon Marks (MarksR@caerdydd.ac.uk) a Dr David Callander (CallanderD@caerdydd.ac.uk)

Recordiadau o sesiynau adolygu mewn gwahanol feysydd a gomisiynwyd gan e-sgol ar gyfer myfyrwyr TGAU, Uwch Gyfrannol a Safon Uwch yn ystod 2021.

Ceir sesiynau adolygu TGAU ar y pynciau:

• Mathemateg
• Cymraeg
• Cymraeg Ail Iaith
• Bioleg
• Ffiseg
• Cemeg
• Hanes
• Daearyddiaeth

Ceir sesiynau adolygu UG ar y pynciau:

• Mathemateg
• Cymraeg
• Bioleg
• Ffiseg
• Cemeg
• Hanes
• Daearyddiaeth

Ceir sesiynau adolygu safon uwch ar y pynciau:

• Mathemateg
• Cymraeg
• Bioleg
• Cemeg
• Hanes
• Daearyddiaeth
• Seicoleg

Bydd Academi Heddwch Cymru’n cynnal cynhadledd undydd (ar-lein) ar y thema Heddwch ac Iechyd – Mawrth 31ain 2022. Mewn partneriaeth â’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol a Phrifysgol Aberystwyth, mae’r alwad am bapurau wedi denu cyfraniadau sy’n archwilio heddwch ac iechyd o sawl cyfeiriad.

Drwy gydol y dydd bydd paneli’n trafod heddwch ac iechyd yng nghyd-destun e.e.:

• cynllunio trefol
• cynllunio iaith
• peirianneg
• dŵr
• llesiant
• grwpiau sydd wedi eu gwthio i’r cyrion
• creadigrwydd

Siaradwyr agoriadol:

Yr Athro Rowan Williams, Cadeirydd Academi Heddwch

Yr Athro Colin McInnes, Prifysgol Aberystwyth

Mae'r gweminarau adolygu byw hyn yn cael eu trefnu gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol ar gyfer myfyrwyr blwyddyn 12 a 13 sy'n astudio Cymraeg Iaith Gyntaf UG/Safon Uwch. Bydd y sesiynau'n cael eu cynnal gan ddarlithwyr o adrannau Cymraeg prifysgolion Bangor, Aberystwyth, Abertawe a Chaerdydd, gyda'r bwriad o gyfoethogi eich dealltwriaeth o rai o'r testunau llenyddiaeth yr ydych yn eu hastudio yn y dosbarth. 

Bydd y sesiynau'n cael eu cynnal yn Gymraeg drwy Zoom rhwng 4.30-5.15pm ar brynhawniau Mercher, gyda'r sesiwn gyntaf ar nos Fercher 1 Rhagfyr 2021.

2021

• 1 Rhagfyr 2021: Dafydd ap Gwilym, Dr Dylan Foster Evans, Prifysgol Caerdydd (Bl.13)
• 8 Rhagfyr 2021: Gwerthfawrogi Rhyddiaith, Yr Athro Angharad Price, Prifysgol Bangor (Bl.13 + Bl.12)

2022

• 2 Chwefror 2022: Ymarfer Papur Gramadeg, Dr Alec Lovell, Prifysgol Abertawe (Bl.12)
• 9 Chwefror 2022: Hedd Wyn (Ffilm), Yr Athro Tudur Hallam, Prifysgol Abertawe (Bl.12)
• 16 Chwefror 2022: Branwen, Dr Aled Llion Jones, Prifysgol Bangor (Bl.13)
• 2 Mawrth 2022: Martha, Jac a Sianco (Caryl Lewis), Dr Bleddyn Owen Huws, Prifysgol Aberystwyth (Bl.13)
• 9 Mawrth 2022: Sul y Mamau yn Greenham (Menna Elfyn), Dr Rhiannon Marks, Prifysgol Caerdydd (Bl.12)
• 16 Mawrth 2022: Y Genhedlaeth Goll (Alan Llwyd), Yr Athro Mererid Hopwood, Prifysgol Aberystwyth

Bydd y ddolen ar gyfer y digwyddiad yn cael ei hanfon atoch ar e-bost ar y diwrnod neu'r diwrnod cynt. Croeso i ddisgyblion, myfyrwyr, athrawon ac athrawon dan hyfforddiant. Ni fyddwn yn gallu eich gweld, ond bydd modd defnyddio'r botwm sgwrsio i gyfrannu neu ofyn cwestiwn.

Cofiwch ddilyn cyfrif Twitter @CymraegCCC a chyfrif Instagram @instagymraeg am fwy o wybodaeth a newyddion am y Gymraeg fel Pwnc.

I gofrestru, cliciwch ar y ddolen ffurflen gofrestru isod:

Gweminar Astudio Cymraeg yn y brifysgol

Ym mlwyddyn 12 neu 13? Eisiau gwybod mwy am astudio Cymraeg fel pwnc yn y brifysgol? Dewch i gael mwy o wybodaeth am yr hyn sydd ar gael, ac i glywed barn ein llysgenhadon sy'n astudio'r pwnc am eu cyrsiau a'u bywyd fel myfyrwyr y Gymraeg.

Cyflwyniad a recordiwyd ym mis Tachwedd 2021. Mae'n cynnwys:

• Cyflwyniad am astudio Cymraeg yn y brifysgol (hyd at 19 munud) e.e. Lle mae modd astudio? Beth sydd modd ei astudio - o ran cyrsiau a modiwlau? Pa gymorth ariannol sydd ar gael?
• Sgwrs rhwng ein llysgenhadon a myfyrwyr cyfredol am astudio Cymraeg yn y brifysgol (19 munud ymlaen)

Cyflwyniad cyfrwng Cymraeg.

Gweithgareddau a sesiynau amrywiol ar-lein ar gyfer myfyrwyr blwyddyn 12 sy’n astudio Cymraeg Ail Iaith.

Ymunwch â ni'n rhithiol fel dosbarth brynhawn dydd Iau, 8 Gorffennaf rhwng 12.45 - 3pm.

Sesiynau'n cynnwys:

• Cwis creadigol yng nghwmni'r bardd Aneirin Karadog: Cwis creadigol lle does dim ateb cywir nac anghywir, dim ond yr ateb sy’n plesio’r beirniad, sef Aneirin! Cyfle i weithio fel timau ar dasgau sy’n herio eich gallu i odli, cymharu a disgleirio gyda chreadigrwydd yn eich iaith! 
• Sesiwn Holi Byw yn Gymraeg yng nghwmni tri o bobl ifanc sy'n defnyddio'r iaith bob dydd mewn amrywiol ffyrdd - Bronwen Lewis, Nick Yeo a Francesca Sciarrillo
• Cân neu ddwy gan Bronwen Lewis, y gantores a'r gyfansoddwraig dalentog sydd wedi bod yn defnyddio llwyfan TikTok i rannu cyfieithiadau Cymraeg o ganeuon enwog dros y misoedd diwethaf
• Cyfle i baratoi ar gyfer Blwyddyn 13 mewn sesiwn ysgafn gan Dr Angharad Naylor, Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Caerdydd
• Cyflwyniad byr i waith y Coleg Cymraeg Cenedlaethol 

Mae dolen i'r ffurflen gofrestru isod. Am fwy o wybodaeth neu unrhyw ymholiad, cysylltwch â Ffion, Swyddog Hyrwyddo'r Gymraeg fel Pwnc y Coleg: ff.owen@colegcymraeg.ac.uk

Mae’r erthygl hon yn ystyried datblygiad ffuglen Gymraeg yn y 1930au, a hynny trwy archwilio gwahanol syniadau ynglŷn â natur realaeth. Mae craffu ar ohebiaeth Saunders Lewis a Kate Roberts yn fodd i ddadansoddi’r modd y syniai’r ddau lenor am hanfodion estheteg realaidd. Trafodir ymateb Saunders Lewis i ddrafft cyntaf y nofel Traed mewn Cyffion ac awgrym Kate Roberts wrth amddiffyn hanfod y gwaith fod ‘poen ac undonedd’ yn berthnasol yn y 1930au ac yn themâu llenyddol dilys. Awgrymir bod apêl Kate at waith y nofelydd Gwyddelig, Peadar O’Donnell, yn bwysig er mwyn deall ei hestheteg hi. Edrychir wedyn ar y berthynas rhwng Traed mewn Cyffion ac un o nofelau O’Donnell, Islanders.

Trefnwyd y gweminarau adolygu hyn gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol ar gyfer myfyrwyr blwyddyn 12 a 13 sy'n astudio Cymraeg UG/Safon Uwch. Mae'r sesiynau'n cael eu cynnal gan ddarlithwyr o adrannau Cymraeg prifysgolion Bangor, Aberystwyth, Abertawe a Chaerdydd, gyda'r bwriad o gyfoethogi eich dealltwriaeth o rai o'r testunau llenyddiaeth yr ydych yn eu hastudio yn y dosbarth. 

Cofiwch ddilyn cyfrif Twitter @CymraegCCC a chyfrif Instagram @instagymraeg am fwy o wybodaeth a newyddion am y Gymraeg fel Pwnc.

PWYSIG: Mae sesiynau newydd Ar-lên 2021-22 yn cael eu cynnal rhwng 1 Rhagfyr 2021 a 16 Mawrth 2022. Cliciwch yma i weld yr amserlen ac i gofrestru.

Y bardd a'r berfformwraig Rufus Mufasa sy'n darllen cerdd o'i gwaith, 'Operation Rescue' i ddathlu Diwrnod Rhyngwladol Mamiaith 2021. Yn cynnwys fideo o'r gerdd, copi PDF o'r geiriau ar gyfer deunydd astudio a fideo o Rufus yn siarad am ei pherthynas gyda'r iaith Gymraeg.

© Rufus Mufasa 2021